میرزا جبار عسگرزاده معروف به جبار باغچه‌بان (۱۹ اردیبهشت ۱۲۶۴، ایروان - ۴ آذر ۱۳۴۵، تهران) بنیان‌گذار نخستین کودکستان و نخستین مدرسه ناشنوایان ایران درتبریز است. او همچنین اولین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران است.[۱]
| جبار باغچه‌بان | |
|---|---|
 |
|
| نام اصلی | میرزا جبار عسگرزاده |
| زمینهٔ کاری | مبتکر آموزش ناشنوایان در ایران، پایه‌گذار آموزش و پرورش پیش دبستانی و از پیشگامان شعر و ادبیات کودکان. |
| زادروز |
۱۹ اردیبهشت۱۲۶۴ ایروان،امپراتوری روسیه |
| مرگ |
۴ آذر۱۳۴۵ تهران |
| فرزندان | ثمین باغچه‌بانثمینه باغچه‌بانو پروانه باغچه‌بان |
زندگی و فعالیت‌هاویرایش
میرزا جبار عسگرزاده به سال ۱۹ اردیبهشت ۱۲۶۴ در شهرایروان پایتخت کنونی جمهوری ارمنستان به دنیا آمد و جدّش از مردم تبریز و یا ارومیه[۲][۳] بود. او ابتدا در تبریز کودکستانی را تحت عنوان «باغچه اطفال» دایر کرد و به همان خاطر خود را باغچه‌بان نامید.
او مدرسه ناشنوایان را در سال ۱۳۰۳ با وجود مخالفت‌های زیاد از جمله رئیس فرهنگ وقت دکتر محسنی در تبریز دایر کرد.[۴] این کلاس جنب باغچه اطفال باغچه‌بان در کوچه انجمن در ساختمان معروف به عمارت انجمن تأسیس شد.[۱]
او از سال ۱۳۰۷ خورشیدی علی‌رغم دشواری‌های وسیع چاپ و کلیشه، چاپ کتاب‌های ویژه کودکان را با نقاشی‌هایی که خود می‌کشید آغاز کرد. یکی از کتاب‌های وی با عنوان «بابا برفی» توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده و شورای جهانی کتاب کودک آن را به عنوان بهترین کتاب کودک انتخاب کرد.[۱][۵]ثمین باغچه‌بان، آهنگساز و نویسنده، یکی از فرزندان جبار باغچه‌بان است.
ابتکاراتویرایش
آثارویرایش
- برنامه کار آموزگار - ۱۳۰۲
- الفبای آسان - ۱۳۰۳
- الفبای دستی مخصوص ناشنوایان - ۱۳۰۳
- خانم خزوک - ۱۳۰۷
- زندگی کودکان - ۱۳۰۸
- گرگ و چوپان - ۱۳۰۸
- پیر و ترب - ۱۳۱۱
- بازیچه دانش - ۱۳۱۱
- دستور تعلیم الفبا - ۱۳۱۴
- علم آموزش برای دانشسراها - ۱۳۲۰
- بادکنک - ۱۳۲۴
- الفبای خودآموز برای سالمندان - ۱۳۲۶
- پروانه‌نین کتابی - ۱۳۲۶
- الفبا - ۱۳۲۷
- اسرار تعلیم و تربیت یا اصول تعلیم الفبا - ۱۳۲۷
- الفبای گویا - ۱۳۲۹
- برنامهٔ یک‌ساله - ۱۳۲۹
- کتاب اول ابتدایی - ۱۳۳۰
- حساب - ۱۳۳۴
- کتاب اول ابتدایی - ۱۳۳۵
- آدمی اصیل و مقیاس واحد آدمی - ۱۳۳۶
- درخت مروارید - ۱۳۳۷
- خیام آذری - ۱۳۳۷
- رباعیات باغچه‌بان - ۱۳۳۷
- روش آموزش کر و لال‌ها - ۱۳۴۳
- من هم در دنیا آرزو دارم - ۱۳۴۵
- بابا برفی - ۱۳۴۶
- عروسان کوه - ۱۳۴۷
- زندگینامهٔ باغچه‌بان به قلم خودش - ۱۳۵۶
- شب به سر رسید - ۱۳۷۳
- کبوتر من - ۱۳۷۳
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ صمد سرداری‌نیا. «جبار باغچه‌بان». در مشاهیر آذربایجان. چاپ دوم. تبریز: انتشارات شایسته، ۱۳۷۹.
- ↑ زندگی نامه جبار باغچه بان - به قلم خودش، تهران، چاپ، ارژنگ، ۱۳۵۶ - پدرم از اهالی (رضائیه) ارومیه بوده که برای قنادی و بنایی به ایروان رفته بودیم
- ↑ پیشگامان تاریخ و فرهنگ آذربایجان - امیر چهره گشا - تکدرخت - ۱۳۹۱ - صفحهٔ ۳۱ - شمارهٔ ۱ پاورقی
- ↑ طراحی ساختمان این مدرسه را معمار نوگرای ایرانی، پل آبکارانجام داد. (منبع: کتاب تهران، جلد اول، انتشارات روشنگران: زمستان ۱۳۷۰، ص۸۸.)
- ↑ «کودک و فرهنگ کتابخوانی». Deutsche Welle. بازبینی‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
- ↑ ابداع طرحهای نو توسط باغچه‌بان - ۱۳۸۲/۱۰/۰۷به نقل از فرنوش زیدآبادی (گروه فرهنگ و جامعه) رادیو فرهنگ
- ↑ «روز ملی ناشنوایان، هفته جهانی بزرگداشت ناشنوایان». IRIB. بازبینی‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
