طرح جابربن حیان

لینک کوتاه: Liks.ir/ow

جشنواره جابربن حیان یا جشنواره پروژه های علمی ابتدایی فرصت و بستری است که دانش آموزان از طریق روش پروژه با کوشش فردی یا گروهی در باره یک موضوع خاص با کسب دانش ، مهارت و نگرش خاص می رسند .

 در این جشنواره آثار و پروژه های دانش آموزان دوره ابتدائی با یک رقابت سالم و هیجان انگیز در قالب نمایشگاههای علمی ارائه و داوری می گردند .

این نمایشگاه در سطح آموزشگاهی منطقه ای استانی و کشوری برگزار می گردد

اهداف :

طرح جابربن حیان می تواند زمینه ای برای تحقق اهداف عالی شورای آموزش و پرورش به ویژه در زمینه های زیر باشد .

1 – تحقق اهداف چند گانه دوره ابتدائی

2 – آشنایی با نحوه یادگیری

3 – درک ارزش علم در درست انجام دادن کارها 

4 – یادگیری مادام العمر

5 – محافظت از محیط زیست

6 – ایجاد کنجکاوی در دانش آموزان نسبت به شناخت پدیده ها

7 – تقویت مهارت های آی تی

8 - ...

انواع پروژه های علمی

• جمع آوری نمونه (همراه با طبقه بندی)
• نمایش علمی (مدل ، نمایش ، تحقیق)
• آزمایش
• طراحی و ساخت

نقش معلمان

*حساس نمودان دانش آموزان نسبت به محیط پیرامون به منظور هدایت آنان نسبت به چرایی پدیده ها

* ایجاد انگیزه در دانش آموزان

*ایفای نقش یک راهنما

*پشتیبانی از ایده های دانش آموزان و ارتقای خلاقیت آن ها

*نشان دادن اشتیاق نسبت به پروژه دانش آموزان

* پیگیری مداوم و تحسین کار آنان

*تماس با افراد متخصص جهت ایفای هر چه بهتر نقش خود به عنوان معلم راهنمای دانش آموز

* فراهم نمودن تجهیزات خاص در صورت نیاز

* تایید نهایی کامل بودن پروژ برای ارائه به نمایشگاه

*برقراری یک محیط امن

نقش والدین :

*مطالعه دستور العمل های مربوط به پروژه علمی

* ارائه اطلاعات در باره موضوع پروژه به عنوان یک فرد مطلع

*تدارک وسایل و کمک به استقرار تجهیزات

*بردن دانش آموزان به کتابخانه یا ملاقات افراد متخصص

* فراهم کردن فضایی مثل پارکینگ یا اتاق برای کار کردن دانش آموزان روی پروژه

*نشان دادن علاقه و تشویق دانش آموز به تکمیل پروژه

*اطمینان از ایمنی دانش آموز و پیروی او از دستورالعمل های ایمنی نمایشگاه

* نظارت بر برنامه ریزی و مدیدیت زمان های مربوط به انجام پروژه و اتمام آن

*کنترل املاء و نگارش نوشته های تابلو نمایش و گزارش کتبی

*گوش دادن به  تو ضیحات شفاهی فرزندشان در مورد پروژه

*درک این مسئله که دانش آموز باید خودش پروژه را انجام دهد . هدف اصلی پروژه علمی این است دانش آموز مهارت دانشمندان را بیاموزد روش علمی را بفهمد و از تجربه کردن لذت ببرد

*  درک این مسئله که لازم نیست پروژه علمی گران قیمت باشد

عناصر یک پروزه علمی در نمایشگاه

تابلو نمایش : تابلو نمایش باید حالت سه دیواره ای داشته و از یک جنس محکم به ابعاد 120*90 سانتیمتر تهیه شده باشد

نوشته ها ، نمودار ها ، و تصاویر باید محکم روی تابلو نمایشگاه چسبانده شود

مواد نمایش : شامل نمونه ها ، دستگاه ها مدل ها و سایر اقلام مجاز مربوط به پروژه می باشد

دفتر کارنما : (کلیه یاداشت های مراحل و زمان انجام پروژه توسط دانش آموز )

گزارش کتبی : (مختص پروژه آزمایش) شامل صفحه عنوان ، فهرست ، طرح مسئله ، تحقیق ، فرضیه ، شرح آزمایش ، داده ها ، جمع بندی و نتیجه گیری ، سپاس گزاری و ذکر منابع می شود .

 

تابلوی نمایش پروژه طراحی و ساخت

 

پروژه های علمی طراحی و ساخت

پروژه های طراحی و ساخت، پروژه هایی هستند که در آنها دانش آموز برای پاسخ به یک نیاز مشخص به ابداع یک وسیله یا فن یا برنامه کامپیوتری دست می زند و پس از طراحی آن را می سازد و تست می کند و نهایتاً آن را به نمایشگاه علمی ارائه می نماید. این کار مستلزم طی کردن روش مهندسی است و با احتیاط باید گفت که حاصل آن اختراع یک وسیله فن و یا برنامه کامپیوتری است.

 

مثال: می خواهیم راهی پیدا کنیم که اگر گلدانهای خانه در معرض کم آبی قرار گرفتند به نوعی از این اتفاق مطلع شویم تا از خشک شدن گیاهان درون آنها  جلوگیری کنیم و در پاسخ به این نیاز با طی کردن روش مهندسی  وسیله ای ابداع کنیم که با اعلام هشدار به موقع ما را مطلع کند. این نوع پروژه در واقع همگام با یکی از حوزه های جدید یادگیری در پایه ششم یعنی درس کاروفن آوری به دانش آموزان کمک می کند تا خود را برای عرصه های جدید تر علمی  مثل جشنواره خوارزمی آماده کنند. حال و با رعایت احتیاط های لازم می توانیم به پروژه راحی و ساخت خوش  آمد بگوییم.

مقایسه روش علمی(که در پروژه های آزمایش به کار می رود) و روش مهندسی (که در پروژه های طراحی و ساخت به کار می رود).

دانشمندان در این باره تحقیق می کنند که طبیعت چگونه کار می کند در  حالی که مهندسان و برنامه نویسان کامپیوتر چیزهای جدید مثل ماشین ها، برنامه ها و تکنیکها را ابداع می کنند. از آنجایی که مهندسان و برنامه نویسان کامیپیوتر، در مقایسه با داشمندان اهداف متفاوتی دارند، آنها روش متفاوتی را هم در مسیرکارشان دنبال می کنند.

 

مقایسه روش علمی و روش طراحی مهندسی
روش مهندسی	روش علمی
یک نیاز تعریف می کنید	سئوال خودتان را بیان  می کنید
تحقیق زمینه ای انجام می دهید	تحقیق زمینه ای انجام می دهید
ضوابط طرح را پایه ریزی می کنید	فرضیه خودتان را شکل می دهید، متغیرها را تعیین می کنید
طرح های مقدماتی را آماده می کنید	آزمایش طراحی می کنید، رویه آزمایش را تعیین می کنید
یک نمونه اولیه  می سازید و آن را آزمایش می کنید	فرضیه خودتان را با انجام یک آزمایش محک می زنید
تست می کنید و اگر لازم بود طراحی مجدد می کنید	داده ها را تحلیل می کنید و نتیجه گیری ها را استخراج می کنید
نتایج را ارائه می دهید	نتایج را ارائه می دهید

دانش آموزان امسال می توانند علاوه بر موضوعات مربوط به علوم تجربی موضوعات ریاضی را نیز برای پروژه های خود انتخاب نمایند.موضوعات زیر می تواند به عنوان موضوع پروژه برای دوستان علاقه مند به ریاضیات جالب توجه باشد:

نمادها، از گذشته تا به امروز

میله های ناپیر

احتمالات و پیش بینی

نقاشی مقیاس

ریاضیدانان مشهور

اعداد رومی

ضرب به روش مصر باستان

زبان های کامپیوتر

الگوها و تناسب های ریاضی

کسر در نت نویسی موسیقی

پازل چینی( تنگرام )

بازه های زمانی

عدد پی

عدد صفر

بررسی اعداد بزرگ

اعداد فیبوناچی

خدمات بانکی

قیمت گذاری واحد

به دست آوردن مساحت یک دایره

زاویه های یک مثلث

نمودارها

ترتیب عملیات در ماشین حساب

پول در دنیا

بخش پذیری

گزارش های هواشناسی و تقویم سالیانه

تناسب در طبیعت

تاریخچه تقویم

خطاهای دیداری

چرتکه

کامپیوتر چگونه بارکد سازی می کند

بی نهایت

پیکتوگراف

* شرح تابلوی نمایش :

تعریف نیاز یا مسئله:

دانش آموز با توجه به ((علایق شخصی)) یک نیاز برای خود تعریف می نماید.در حقیقت دانش آموز در این بخش باید بداند که برای پاسخ به چه نیازی اختراع خود را انجام داده است و پاسخگویی به این نیاز چرا مهم است.

تحقیق زمینه ای:

بازگو کننده مطالبی است که دانش آموز در جریان تحقیق از منابع اطلاعاتی ( کتابخانه ، جستجوی اینترنتی و یا مصاحبه با افراد متخصص ) در ارتباط با موضوع خود پیدا کرده است.تحقیق زمینه ای جمع آوری اطلاعات در مورد طرح اولیه و نیاز اولیه است .همچنین در مورد نیاز مصرف کنندگان – محصولات مشابه – استانداردها و معیارهای موجود در مورد طرح می باشد.

مشخصات طرح:

شامل : شکل – اندازه – وزن – ظاهر – ویژگی های فیزیکی – عملکرد – کاربری – هزینه ی تولید – زمان – قیمت - استانداردها ی طرح -  محدودیت های طرح  و...

طراحی :(طرح های اولیه و نهایی)

در این بخش موارد زیر باید قید شود:

- طرح مقدماتی : طرح اولیه ای که پس از بررسی انواع مختلفی از طرح های ممکن طراحی شده است.

- طرح نهایی: طرحی است که پس از بررسی نقایص ، رفع آن ها ، بررسی نقاط مثبت طرح مقدماتی  و بهبود طرح های مقدماتی ، آماده می شود.

- فهرست مواد: در این قسمت مواد و وسایل لازم برای ساخت نمونه ی اولیه با ذکر دقیق اندازه و مقدار قید می شود.فرضا قطعه ای پلاستیکی در ابعاد (30*15*2)

- روش گام به گام: یعنی توصیف مراحل جهت ساخت نمونه اولیه به صورت قدم به قدم و مرحله به مرحله

ساخت:

یعنی آن چه مطابق انتظارات طرح و طرح های رسم شده و فهرست و تجهیزات و روش گام به گام ساخته می شود

آزمایش، داده ها و تحلیل:

در این قسمت آن چیزی که پس از ساخت نمونه اولیه و آزمایش آن مشاهده می شود  را ذکر می کنیم.در این قسمت باید ذکر شود که آیا انتظارات ما که در بخش مشخصات طرح آمده بود برآورده شد؟همچنین تمام مشاهدات خود در حین آزمایش نمونه اولیه باید توصیف و تشریح شود.(جهت اطمینان ،باید 2 یا 3 بار آزمایش انجام گیرد)

در صورت عدم برآورده شدن انتظارات باید طراحی مجدد صورت گیرد.

نتیجه گیری:

در این بخش موارد زیر ذکر می شود:

- داده ها چگونه ((آنچه را انتظار می رفت رخ دهد)) را  تایید می نماید؟

-اهمیت محصول

- مزیت ها

- ابتکار و سودمندی محصول

- بینش های جدید که پس از ابداع این محصول به دست آورده ایم.

- دانشی که از طراحی و ساخت محصول اختراع شده کسب نموده ایم.

- پیشنهادات قابل انجام جهت ارتقای محصول

-کمک محصول ابداع شده به افراد جهت فهم بهتر از پدیده های جهان

 

تابلوی نمایش جمع آوری

(مناسب پایه های اول تا سوم ابتدایی)

*طرح طبقه بندی:یعنی طبقه بندی شما براساس خصوصیات فیزیکی(رنگ -وزن-شکل)و نوع گونه یا محل کشف.توجه کنید که حداقل دو نمونه برای هر دسته فراهم نمایید.

*شما می توانید مجموعه خود را روی تابلوی نمایش بچسبانید یا آن را روی میز قرار دهید.

تابلوی نمایش ((نمایش علمی))

تحقیق-مدل -نمایش

*شرح نمایش علمی:در این قسمت در مورد موضوع خود و اینکه پروژه مدل یا نمایش ویا تحقیق شما قصد دارد چه چیزی را نشان دهد توضیح دهید.

*نتیجه گیری:آنچه از پروژه خود آموخته اید و همچنین مواردی که به واسطه پروژه شما بهبود یافته اند توصیف کنید.

تابلوی نمایش پروژه آزمایش

 

 

*مسئله:سئوالی است که آزمایش شما سعی دارد به آن پاسخ دهد.

*تحقیق زمینه ای:اطلاعات بدست آمده دانش آموز از کتاب ها و وب سایت ها ویا مقالات مختلف که در قالب چند بند یاپاراگراف سازماندهی می شود.

*تعاریف:

الف). در این بخش هر لغت مهمی که در مسئله به کار برده شده و ممکن است برای دانش آموز یا دیگران نا آشنا و جدید باشد تعریف وبیان می گردد.

ب).متغییرهای مستقل-وابسته و کنترل شده نیز در  بخش تعاریف قرار می گیرد.

*فرضیه:حدس هوشمندانه دانش آموز براساس اطلاعات جمع آوری شده است و اعلام می کند که در نتیجه تغییراتی که دانش آموز در جریان آزمایش اعمال می کند چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.

*فهرست مواد:تمام موادی که در جریان آزمایش مورد نیاز است در این بخش قید می گردد.

*روش کار:یک دستورالعمل گام به گام برای اجرای آزمایش محسوب می شود که با تعیین گروه کنترل و گروه متغیر آغاز می شود.گروه کنترل گروهی است که در جریان آزمایش هیچ تغییری بر روی آن اعمال نمی گردد.در این بخش شیوه آزمایش توسط دانش آموز نیز قید خواهد شد.

*نتایج:در این قسمت آنچه در آزمایش ها رخ داده ثبت و سازماندهی می شود و توسط نمودار وجدول نشان داده می شود.لازم به توضیح است که هر آزمایش باید حداقل 3 بار تکرار گردد تا نتایج آن قابل قبول تلقی شود.

*نتیجه گیری:بخشی است که نشان می دهد نتایج آزمایش فرضیه دانش آموز را تایید می کند یا نه.

*تصاویر وعکس ها:تمام عکس هایی که در جریان آزمایشات گرفته شده در این بخش قرار گیرد.لازم است نام عکاس  در کنار عکس ها نوشته شود.

منبع: بیتوته