لینک کوتاه:
املای فارسی یکی از مهم ترین و اصلی ترین درس های دوره ی ابتدایی است که در کسب مهارت در ارکان دیگر زبان آموزی مؤثر است .، آشنا بودن معلم به ویژگی ها و روش های تدریس این درس می تواند در فرآیند آموزش آن کارآمد و اثر بخش باشد . هدف کلی در آموزش املای فارسی “ نوشتن درست صورت کلمات و جملات ” ؛ یعنی ، املای صحیح کلمات است .
املا دارای فواید زیادی است، از جمله :
1 – دانش آموز شکل درست کلمات و جملات را می آموزد .
2 – مهارت گوش کردن را کسب می کند .
3- هماهنگی بین چشم ، گوش ، مغز، دست و … را افزایش می دهد .
4 – تلفّظ درست کلمات و جملات را می آموزد .
5- مهارت تبدیل گفتار به نوشتار را کسب می کند .
6 – دقّت و حافظه را تقویت می کند .
7 - موجب درک بیشتر شنیده ها می شود .
8 – از طریق به کار گیری خط تحریری هنر خوشنویسی را می آموزیم .
9 – موجب کسب مهارت در پاکیزه نویسی و صفحه آرایی می شود .
10- خواندن و قرائت متن تقویت می شود .
برای رسیدن به اهداف املای فارسی و آموزش کارآمد و اثر بخش آن نیاز داریم که به اصول و مبانی درس املا پای بند باشیم که به پاره ای از این اصول و مبانی اشاره می شود :
1 – در آموزش آن از رسم الخط نوین و حاکم بر نظام آموزشی و کتاب های درسی کشور تبعیت کنیم .
2- در خواندن املا توجه کنیم که واحد سخن جمله است نه کلمه پس بهتراست جمله را یک جا بخوانیم نه آن که کلمه به کلمه و منقطع .
3 – در خواندن املا فرآیند های واجی سخن را که در گفتار وجود دارد، تغییر ندهیم و بر اساس آن ها بخوانیم تا دانش آموز با زبان گفتار به صورت طبیعی آن آشنا شود . ( از آوردن فرآیند های غیر اجباری بپرهیزیم .)
فرآیند های واجی مهم : افزایش ( سیاست ، دانایان و … ) کاهش ( دستگیره ، قندشکن ، … ) ابدال( انبار ،اجتماع ، … ) ادغام ( بدتر ، یاد داشت ، … )
4 – در هنگام خواندن املا از قدم زدن و حرکت هایی که با عث اختلال و پژواک در صدا و نرسیدن آن به دانش آموز می گردد ، بپرهیزیم و در مکانی مناسب قرار گیریم تا دانس آموز بتواند حرکت لب های مارا ببیند .
5 – خط مناسب برای نوشتن املا خط تحریری است پس به دانش آموز بیاموزیم که به این خط بنویسد نه به خط شکسته .
6 – هر جمله یا ترکیب را فقط دو بار بخوانیم نه بیشتر تا در تقویت دقّت مؤثر باشد
7 – در خواندن و تلفّظ از لهجه هاو گویش های محلّی و صورت عامیانه ی واژه ها و ترکیب ها و جمله ها بپرهیزیم و حتما از زبان و لهجه ی معیار استفاده کنیم .
زبان معیار زبان نظام آموزشی کشور و تحصیل کرده ها و رسانه ها و صدا و سیما و زبانی که به غیر فارسی زبان ها آموزش می دهیم ، می باشد .
8 – با تغییر در خواندن ، شکل نوشتاری کلمات را به دانش آموزان یادآور نشویم ؛ مثلا ، سر هم نویسی یا جدانویسی و تلفظ عربی برای واج هایی که در حروف فارسی چند شکل نوشتاری دارند . تغییر در خواندن بسیاری از اهداف املا را با مشکل روبه رو می کند و آموزش املا ناکارآمد می شود .
9 – از آوردن املای یک کلمه ای برای تعدیل در متن املا بپرهیزیم .
10- برای تعدیل و ایجاد تناسب در متن املا جهت ارزشیابی و برای کلماتی که اهمیت املایی دارند و در متن املا منظور نشده اند می توانیم از گروه کلمه استفاده کنیم و حداکثر بیست مورد به متن املا بیفزاییم .
گروه کلمه ترکیبی است که جمله نیست و بین کلمات آن به نحوی رابطه ی معنایی وجود دارد :
ترادف ( حیات و زندگی ) تضاد( حیات و ممات ) تضمن ( شهر وکشور ) موصوف و صفت ( حیات زود گذر )
مضاف و مضاف الیه ( حیاط منزل ) تناسب ( گل و باغ )
11- تعداد واژه های مهم و دارای اهمیت املایی در یک متن املایی بیش از بیست واژه نباشد .
12 – معلم سرعت خواندن املا و دفعات خواندن آن را تابع سرعت نوشتن دانش آموزان قرار دهد . این کار را می تواند با توجه به یک یا چند دانش آموز انجام دهد .
13 – استفاده از دانش آموزان برای تصحیح املا می تواند در آموزش املا و کمک به معلم در کلاس های شلوغ مفید باشد . البته این کار باید با نظارت کامل معلم انجام شود .
14 – علائم نگارشی در خواندن املا به طور کامل رعایت شود و معلم سعی کند با نظارت بر کاربرد نشانه ها در متن املا آن ها را عملی به دانش آموز بیاموزد .
15 – معلم باید در خواندن املا علاوه برشکل درست واحد های زنجیری گفتار ( واج ، تکواژ ، واژه ، گروه ، جمله و جمله ی مستقل ) واحدهای زبر زنجیری یا عوامل فرا زبانی را به صورت صحیح و کامل به کار ببرد .
واحد های زبر زنجیری : آهنگ ، تکیه ، مکث ، شدت و …..
برخی از ویژگی های مهم رسم الخط به کار گرفته شده در املای فارسی :
1 – رعایت موازین دستور زبان فارسی .
2 – رعایت استقلال کلمه .
3- همخوانی نوشتار با گفتار .
4- پیروی واژگان بیگانه از خط فارسی .
5 – آسانی در خواندن و نوشتن .
6 – گزینش بهترین شکل نوشتاری .
7 – انعطاف پذیری .
8 – چشم نوازی و زیبایی خط
منبع: پارسی نیوز
